رشته هوش مصنوعی یک گرایش جدایی ناپذیر از مهندسی و علوم کامپیوتر است، هوش مصنوعی بخشی از خانواده علوم کامپیوتر است که با استفاده از مفاهیم علم کامپیوتر برای توسعه سیستم‌های هوشمندی که شبیه به انسان فکر می‌کنند، استفاده می‌کند.

رشته هوش مصنوعی در دانشگاه های ایران و جهان

رشته هوش مصنوعی با توجه به رشدی که طی سال‌های اخیر در کشور داشته است، به عنوان یکی از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین رشته‌های دانشگاهی در ایران شناخته شده است. رشته هوش مصنوعی که یکی از گرایش های مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر به حساب می‌آید و از آنجایی که رشته هوش مصنوعی با بسیاری از علوم پایه‌ای و میان رشته‌ای ارتباط زیادی دارد، فقط مختص به قشر دانشجویان مهندسی کامپیوتر نخواهد بود.  فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی همچون مهندسی برق، مکانیک، صنایع، نفت، معدن، پلیمر و سایر رشته‌های مهندسی به همراه علوم پایه‌ای مانند آمار و ریاضیات، زیست، روانشناسی، شیمی و غیره می‌توانند برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد رشته هوش مصنوعی اقدام کنند.

رشته هوش مصنوعی در دانشگاه های دولتی، آزاد و غیرانتفاعی

با توجه به تعداد ظرفیت‌هایی که هر ساله دانشگاه‌ها به وزارت علوم و تحقیقات اعلام می‌کنند مشخص می‌شود. رشته هوش مصنوعی در نوبت‌های روزانه و شبانه در دانشگاه‌های دولتی بصورت روزانه و شبانه، دانشگاه‌های آزاد، موسسات غیرانتفاعی و پردیس‌های خودگردان تدریس می‌شود. در همین رابطه اخیرا گزارشی از میزان ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته هوش مصنوعی اعلام شده است که در این بخش به برترین دانشگاه های دولتی، آزاد و غیرانتفاعی در رشته هوش مصنوعی اشاره کردیم.

در ایران رشته هوش مصنوعی در برخی از دانشگاه‌ها تدریس و ارائه می‌شود که هر کدام از لحاظ کیفیت اساتید، رتبه بندی علمی و سطح علمی دانشگاه با یکدیگر متفاوتند و همین علت موجب رتبه بندی دانشگاه ها در رشته هوش مصنوعی می‌شود. در بعضی از دانشگاه های دولتی، رشته هوش مصنوعی در نوبت روزانه و شبانه ارائه می‌شود و همچنین برخی از آن‌ها دارای پردیس خودگردان می‌باشند.

رشته هوش مصنوعی در دانشگاه های جهان

در رشته هوش مصنوعی دانشگاه‌هایی در سطح دنیا وجود دارند که به عنوان بهترین دانشگاه ها در رشته هوش مصنوعی به حساب می‌آیند. رشته هوش مصنوعی از رشته‌های پرطرفداری است که دانشجویان بسیاری به دنبال تحصیل در این رشته در خارج از کشور هستند. در این بخش در بین ۱۰ دانشگاه برتر رشته هوش مصنوعی در رشته هوش مصنوعی، کشور آمریکا با داشتن ۷ دانشگاه برتر به عنوان کشور پرچمدار در حوزه هوش مصنوعی شناخته می‌شود.

تقاضای ادامه تحصیل در رشته هوش مصنوعی با توجه به وضعیت صنعت درباره تکنولوژی هوش مصنوعی، تاثیر دارد و باعث تقویت آن می‌شود. از این رو علاوه بر کشور آمریکا که پرچمدار دانشگاه های رشته هوش مصنوعی است، کشورهایی همچون آلمان، انگلستان، سنگاپور، کانادا در رشته هوش مصنوعی دارای رتبه بندی بالا در این موضوع هستند و از سطح آموزشی بالایی برخوردارند. رشته هوش مصنوعی مجموعه‌ای از فرصت‌های شغلی را در بازار کار و صنعت ایجاد می‌کند، به همین دلیل هوش مصنوعی به عنوان یکی از رقیب‌های فناوری و تکنولوژی در آینده می‌باشد.

در آینده در این مورد، مقاله‌ای با عنوان معرفی بهترین دانشگاه‌های رشته هوش مصنوعی در ایران و جهان، به آن خواهیم پرداخت و به جزئیات تمامی دانشگاه های رشته هوش مصنوعی اشاره می‌کنیم.

ارتباط رشته هوش مصنوعی با علم رباتیک

آیا رباتیک همان هوش مصنوعی است؟ این سوال ممکن است برای بسیاری از شماها سوال باشید! با وجود اینکه هوش مصنوعی از دیرباز تا امروز در خدمت بشریت بوده است و کمک‌های بسیاری به انسان کرده است اما در جوامع، بسیار ناشناخته و گنگ است. بسیاری از مردم که با علم هوش مصنوعی ناشناس هستند، فکر می‌کنند که هوش مصنوعی همان رباتیک است و هوش مصنوعی را مترادف رباتیک می‌دانند و در عین حال تصور می‌کنند که قرار است ربات‌ها جای انسان‌ها بگیرد، البته که این تفکرات ناشی از فیلم‌های علمی و تخیلی است. اما هوش مصنوعی در حقیقت از آنچه که تصور می‌شود به شدت متفاوت است و فرق دارد.

هوش مصنوعی به فناوری و تکنولوژی است که همانند هوش انسانی قابلیت تفکر و یادگیری داشته باشد و رشدپذیر باشد ولی نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که فرایند تفکر مغز انسان بسیار آگاهانه‌تر می‌باشد و هوش مصنوعی با تفکر انسانی فرق دارد ولی محققان و پژوهشگران در حوزه مصنوعی در تلاش هستند که کیفیت تقلید هوش مصنوعی از تفکر انسانی بالا برود.

ربات‌ها در اصل ماشین‌هایی هستند که بصورت نیمه خودکار و خودکار جهت انجام برخی از کارهایی که از قبل برنامه‌ریزی شده است، طراحی و تولید می‌شوند. در واقع علم رباتیک، بخشی از تکنولوژی است که به ساختارهای سخت افزاری می‌پردازد، علم رباتیک با حوزه‌های همچون برنامه نویسی، تولید، ساخت و طراحی ارتباط مستقیمی دارد و قسمتی از رباتیک با علم هوش مصنوعی در ارتباط است.

پیوستگی رباتیک و هوش مصنوعی، منجر به ساخت ربات‌هایی هوشمند دارای هوش مصنوعی می‌شود، ربات‌های دارای هوش مصنوعی در سطوح مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که تفاوت‌ها بر اساس الگوریتم‌های هوش مصنوعی که بر روی آن‌ها طراحی شده است می‌باشد. ربات‌ها بر اساس هوش مصنوعی که دارند دارای قوه‌ی یادگیری، حل و درک مسئله و استدلال منطقی می‌باشند که بر این اساس هوش مصنوعی بر اساس وظایفی که طبق برنامه انجام می‌دهد به هوش و تفکر انسانی نیاز دارد.

حال با توجه به بررسی‌هایی که انجام شد و دلایلی که در مورد هر دو حوزه هوش مصنوعی و رباتیک ارائه شد، باید این موضوع را به دقت به آن توجه کرد که علم هوش مصنوعی و علم رباتیک، دو حوزه به شدت متفاوت و مستقل از هم هستند و هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند ولی در برخی از زمینه‌ها مکمل همدیگر هستند.

کاربردهای هوش مصنوعی

در دنیای امروزی که در آن زندگی می‌کنیم و بخش زیادی از زندگی روزمره‌مان با تکنولوژی‌های مختلف درگیر است، علم هوش مصنوعی در فرایند هوشمندسازی بسیاری از کارها به ما کمک بسیاری کرده است که یکی از این تکنولوژی‌ها هوش مصنوعی است. مثال بارزی که از حضور هوش مصنوعی میتوان زد، موتور جستجوی گوگل است که با تلفیق هوش مصنوعی در آن سعی دارد تا بهترین نتایج جستجو را به کاربران خود ارائه دهد.

هوش مصنوعی به سطحی از کاربرد و رشد رسیده است که در وضعیت کنونی برای پیشرفت جامعه بشری، از اهمیت بالایی برخوردار است. با استفاده از هوش مصنوعی میتوان بسیاری از مشکلات پیچیده را در بسیاری از صنایع گوناگون همچون امور مالی، سلامت، آموزش، تجارت، کسب‌وکار، کشاورزی، مراقبت‌های بهداشتی، بازی و سرگرمی و غیره رفع کرد. هوش مصنوعی به نوعی باعث می‌شود تا جامعه بشری زندگی راحت‌تری را تجربه کند. از مثال‌های کاربرد هوش مصنوعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

• کاربرد هوش مصنوعی در رباتیک

یکی از دلایل پیشرفت علم هوش مصنوعی، رباتیک است. در حقیقت ربات‌ها به نوعی طراحی و ساخته می‌شوند که بتوانند کارهای تکراری را بصورت برنامه‌ریزی شده انجام دهند، اما با تلفیق هوش مصنوعی در رباتیک میتوان ربات‌های هوشمندی ساخت که بدون اینکه برنامه‌ریزی به آن‌ها داده شود بر اساس پیروی از الگوریتم‌های یادگیری تقویتی با استفاده از تجربیاتی که به دست می‌آورند، مسئولیت خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهند. یکی از نمونه‌های کاربرد هوش مصنوعی در رباتیک، ربات‌های انسان نما هستند که اخیرا یک نمونه از آن به نام ربات سوفیا در کشور آمریکا رونمایی شده است که با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌تواند شبیه به انسان رفتار کند و حرف بزند.

• کاربرد هوش مصنوعی در صنعت خودرو

یکی از پیشران‌های کاربرد هوش مصنوعی در خودرو، شرکت تسلا به مدیرعاملی ایلان ماسک است. خودروهای خودران با بکارگیری هوش مصنوعی و الگوریتم های یادگیری ماشین فعالیت دارند. شرکت تسلا تمامی فعالیت‌ها و تحقیقات خود را برای گسترش و ارتقا خودروهای خودران به کار گرفته است. در همین راستا، شرکت‌های همچون آمازون و گوگل هم تحقیقاتی در ارتباط با خودروهای خودران انجام دادند که سرمایه‌گذاری‌هایی هم در همین راستا شکل گرفته است.

• کاربرد هوش مصنوعی در هوافضا و نجوم

بکارگیری هوش مصنوعی در مسائلی که پیچیده هستند، به شدت گره گشا است و می‌تواند مفید واقع شود. هوش مصنوعی از درک جهان آسمانی و ساختار آسمانی آن در زمینه نجوم و هوافضا برای کشف ناشناخته‌های اجرام آسمانی به شدت تاثیرگذار است و مفید می‌باشد.

• کاربرد هوش مصنوعی در آموزش و یادگیری

در صنعت آموزش، هوش مصنوعی با راهکارهایی که ارائه داده است توانسته فضای این حوزه را بهبود بدهد؛ بطور مثال از جمله کارهایی که میتوان به کاربرد هوش مصنوعی در آموزش اشاره کرد، موضوع نمره‌دهی خودکار به جای معلم‌ها و اساتید است، این اتفاق باعث می‌شود که زمان بیشتری صرفه‌جویی شود تا دبیران و اساتید وقت زیادی برای تدریس داشته باشند. علاوه بر این در آینده‌ای نه چندان دور، از هوش مصنوعی به عنوان یک معلم مجازی برای تدریس استفاده کرد که این کار باعث می‌شود وضعیت آموزش آنلاین تغییرات چشم‌گیری داشته باشد، زیرا در هر زمان و مکانی به آسانی قابل دسترس خواهد بود.

•کاربرد هوش مصنوعی در کشاورزی

حوزه کشاورزی از بخش‌هایی است که برای رسیدن به بهترین خروجی و محصول؛ نیاز به سرمایه مالی، منابع نیروی انسانی کار و زمان بسیار زیادی دارد. با این وضعیت و رشد دنیای تکنولوژی، کاربرد هوش مصنوعی در کشاورزی بسیار پررنگ‌تر و چشم‌گیرتر شده است. از نقش هوش مصنوعی در کشاورزی میتوان به اقداماتی همچون شناسایی آفات و بیماری‌های گیاهی، آبیاری هوشمند، سمپاشی بهینه و بهره‌برداری و برداشت محصولات اشاره کرد.

• کاربرد هوش مصنوعی در امور مالی

در صنعت مالی، هوش مصنوعی غوغایی به پا کرده است! زیرا با بکارگیری و پیاده‌سازی الگوریتم‌های هوش مصنوعی در اتوماسیون داده‌ها، تطابق هویتی، ربات‌های پشتیبانی، چت بات‌ها و غیره میتوان کارها را با سرعت بالایی در فرایند امور مالی انجام داد. علاوه بر این با استفاده از الگوریتم های پیچیده یادگیری ماشین در بخش تشخیص کلاهبرداری‌های مالی و تقلب، اقدامات بسیار خوبی انجام شده است تا از ضررهای احتمالی جلوگیری شود.